دستگاه اتوآنالایزر در آزمایشگاه

چکیده : دستگاه اتوآنالایزر یک دستگاه تشخیصی است که برای اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل مواد شیمیایی در نمونه‌های مختلف استفاده می‌شود. این دستگاه قادر است مقدار و نوع عناصر و ترکیبات مختلف در نمونه را تشخیص داده و آن‌ها را به صورت کمّی و کیفّی اندازه‌گیری کند.

آزمایشگاه تشخیص طبی یک بخش بسیار مهم و حیاتی در سامانه بهداشت و درمان است. این آزمایشگاه‌ها نقش کلیدی در تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها دارند. یکی از مهم‌ترین دستگاه‌هایی که در آزمایشگاه تشخیص طبی مورد استفاده قرار می‌گیرد، دستگاه اتوآنالایزر است. در ادامه با ویژگی‌ها، اصول عملکرد و کاربرد این دستگاه آشنا می‌شویم. تا انتهای مقاله با ما همراه بمانید.

دستگاه اتوآنالایزر چیست؟

دستگاه اتوآنالایزر یک دستگاه تشخیصی است که برای اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل مواد شیمیایی در نمونه‌های مختلف استفاده می‌شود. این دستگاه قادر است مقدار و نوع عناصر و ترکیبات مختلف در نمونه را تشخیص داده و آن‌ها را به صورت کمّی و کیفّی اندازه‌گیری کند.

اتوآنالایزر به طور عمده در صنعت، پژوهش‌های علمی، پزشکی، زمین شناسی و… کاربرد دارد. با استفاده از این دستگاه می‌توان به سرعت و با دقت بالا نمونه‌های شیمیایی را تجزیه و تحلیل کرده و نتایج را به صورت خودکار ثبت کرد. همچنین، این دستگاه قابل استفاده در آزمایشگاه‌های شبکۀ بهداشت جامعۀ است.

اصول کار دستگاه اتوآنالایزر

اصول کار دستگاه اتوآنالایزر بر اساس تکنولوژی و نوع دستگاه ممکن است متفاوت باشد. اما در کل، اتوآنالایزرها برای تجزیه و تحلیل مواد و تشخیص مقادیر مختلف آن‌ها استفاده می‌شوند.

بعضی از اصول کار عمده در دستگاه‌های اتوآنالایزر عبارت‌اند از:

طیف سنجی:  برخی از دستگاه‌های اتوآنالایزر با استفاده از طیف سنجی، نور را به طول موج‌های خاص تقسیم کرده و سپس با تشخیص شدت نور با طول موج خروجی، غلظت یک یا چند ترکیب را در نمونه تعین می‌کنند.

الکتروشیمی: دستگاه‌های اتوآنالایزر بر پایه الکتروشیمی عمل می‌کنند. در این روش، جرقه الکتریکی به نمونه داده می‌شود و جریان الکتریکی تولید شده توسط واکنش‌های شیمیایی در نمونه، غلظت ترکیبات را مشخص می‌کند.

کروماتوگرافی: در این روش، نمونه به صورت گاز یا مایع در ستون جداساز قرار می‌گیرد و تجزیه و تحلیل آن با استفاده از جابجایی بین فاز استاتید و فاز ثابت در ستون انجام می‌شود.

فلورسانس:  در روش فلورسانس، نور به نمونه داده می‌شود و نور با خروج از نمونه با طول موج خاص، کم شده و با استفاده از سامانه تشخيص كيفيت نور، غلظت ترکیبات را مشخص می‌کند.

مراحل استفاده از دستگاه اتوآنالایزر

استفاده از دستگاه اتوآنالایزر شامل چند مرحله است که عبارتند از:

آماده‌سازی دستگاه:

در این مرحله، باید دستگاه را به منبع تغذیه برق وصل کنید و آن را روشن کنید. همچنین، باید سیم‌کشی‌های مورد نیاز را بررسی کنید و تمام قطعات را به درستی قرار داد.

تنظیمات اولیه:

پس از روشن کردن دستگاه، باید تنظیمات اولیه را اعمال کنید. این شامل تعیین نوع آزمایش (مانند آزمایش خون، آزمایش ادرار و …) و تعیین پارامتر‌های مورد نظر است.

جمع‌آوری نمونه:

در صورت لزوم، باید نمونه مورد نظر (خون، ادرار، سفیدک گلو و …) را جمع‌آوری کرده و به دستگاه منتقل کنید. در این مرحله، باید دقت کنید که نمونه به درستی جمع‌آوری شده و هیچ آلودگی یا تغییر در آن رخ نداده است.

تزریق نمونه:

بعد از جمع‌آوری نمونه، باید آن را به دستگاه منتقل کرده و با استفاده از سوزن و تزریق‌کن، نمونه را به دستگاه تزریق کنید.

اجرای آزمایش:

پس از تزریق نمونه، دستگاه شروع به اجرای آزمایش مورد نظر می‌کند. در این مرحله، باید صبر کنید تا دستگاه نتایج را تولید کند و آن‌ها را ثبت کنید.

خروجی و تفسیر نتایج:

پس از پایان آزمایش، باید خروجی را از دستگاه دریافت کرده و آن را تفسیر کنید.

مزایا و محدودیت‌های استفاده از دستگاه اتوآنالایزر در آزمایشگاه تشخیص طبی

مزایا:

دقت بالا

سرعت بالا

همگام سازی خودکار

کاهش خطا

محدودیت‌ها:

هزینه بالا

محدودیت در تجزیه و تحلیل نمونه‌های خاص

کاربردهای دستگاه اتوآنالایزر در آزمایشگاه تشخیص طبی

کاربردهای اصلی دستگاه اتوآنالایزر در آزمایشگاه تشخیص طبی عبارتند از:

تعیین سطح هورمون‌ها:

با استفاده از دستگاه اتوآنالایزر، سطح هورمون‌های مختلف در بدن مانند هورمون تستوسترون، استروژن، پروژسترون و … قابل تعیین است. این مطالعات به تشخیص برخی بیماری‌ها و نظارت بر درمان هورمون‌درمانی کمک می‌کند.

تعیین سطح قندها:

دستگاه اتوآنالایزر قادر به اندازه‌گیری سطح گلوکز خون است. با استفاده از این دستگاه، سطح قندهای خونی در بیماران مبتلا به دیابت قابل تشخیص است و نظارت بر کنترل قند خون در طول روز را فراهم می‌کند.

تعیین سطح پروتئین‌ها:

دستگاه اتوآنالایزر می‌تواند سطح پروتئین‌های مختلف در بدن را اندازه‌گیری کند. این شامل پروتئین‌های عمده مانند آلبومین، گلوبولین و فرکتین است. این آزمایشات به تشخیص برخی بیماری‌ها و نظارت بر درمان پروتئین‌درمانی کمک می‌کند.

تعیین سطح الکترولیت‌ها:

دستگاه اتوآنالایزر قادر به تعیین سطح الکترولیت‌های مختلف در نمونه‌های خون است. این شامل سدیم، پتاسیم، کلسیم و منگنز است. این آزمایشات به تشخیص برخی بیماری‌ها و نظارت بر درمان الکترولیتی کمک می‌کند.

با توجه به کاربرد گسترده و مفید دستگاه اتوآنالایزر در آزمایشگاه تشخیص طبی، وجود آن در هر آزمایشگاهی ضروری به نظر می‌رسد تا تشخیص و درمان بسیاری از بیماری‌ها تسریع شود.